સોનકાંસરી મંદિર એ ભગવાન શિવને સમર્પિત એક હિન્દુ મંદિર છે, જે ભારતના ગુજરાતના દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લાના ઘુમલી ગામમાં આવેલું છે. આ નવલખા મંદિરની દક્ષિણ પશ્ચિમ બાજુએ પહાડી શિખર પર આવેલું છે.13મી સદીના અંતમાં શંખોદ્વાર બેટના શાસક દુદાંશી વાધેલને માત્ર 2 દાંતવાળી પુત્રીનો જન્મ થયો હતો. એક જ્યોતિષીએ આગાહી કરી હતી કે તે પરિવાર માટે ખરાબ નસીબ લાવશે. પરિવારે બાળકીને લાકડાની પેટીમાં મૂકીને દરિયામાં ફેંકી દેવાનું નક્કી કર્યું. બાળક ધરાવતું લાકડાનું બોક્સ મિયાણી બંદરના કિનારે પહોંચ્યું જ્યાં એક કંસારાને તે મળ્યું. કંસારા નિઃસંતાન હોવાથી તેણે તેને પોતાની પુત્રી તરીકે ઉછેર્યો. તેણે તેનું નામ સોન રાખ્યું. જ્યારે તે તરુણાવસ્થામાં પહોંચી ત્યારે તે ખૂબ જ સુંદર હતી.મિયાણીના શાસક પ્રભાત ચાવડા તેની સાથે લગ્ન કરવા ઈચ્છતા હતા, પરંતુ તેણીએ ના પાડી હતી. કંસારો અને તેના પુત્રીએ શાસક તરફથી પ્રતિક્રિયાની અપેક્ષા રાખીને મિયાણી છોડી દીધુ. બંને ઘુમાલીમાં સ્થળાંતર કરી ગયા. ઘુમલી શાસક ભાણ જેઠવાના સાળાના પુત્ર રખાયત બાબરિયા સાથે સોને લગ્ન કરવાનું નક્કી કર્યું. જ્યારે લગ્ન સમારોહ પૂરો થયો, ત્યારે ડાકુઓ આવ્યા અને લગ્ન સ્થળેથી ગાયો અને ઢોરની લૂંટ ચલાવી. રખાયત ડાકુઓ સાથે લડવા ગયો હતો, પરંતુ તેમાં તે માર્યો ગયો હતો. પુત્ર કંસારીએ સતી થવાનું નક્કી કર્યું.ઘુમલી શાસક રાણા ભાણ જેઠવાએ સોન કંસારીને સતી ન થવાનો સંદેશો મોકલ્યો અને તેને તેની સાથે લગ્ન કરવાનો આદેશ આપ્યો. તેણે રાણા ભાણ જેઠવા સાથે લગ્ન કરવાની ના પાડી. સોન કંસારીએ ઘુમલીના બરડાઈ બ્રાહ્મણોનો આશ્રય લીધો. ભાણ જેઠવાએ બરડાઈ બ્રાહ્મણોને સોન કંસારીને સોંપવાનો આદેશ આપ્યો પરંતુ બરડાઈ બ્રાહ્મણોએ ના પાડી. ઘુમલી શાસક ભાણ જેઠવાએ 1315માં બરડાઈ બ્રાહ્મણો સામે સૈનિકો મોકલ્યા. સોન કંસારીની રક્ષા માટે હજારો બ્રાહ્મણોએ પોતાના જીવનનું બલિદાન આપ્યું. સોન કંસારી સતી થઈ અને તેણે શ્રાપ આપ્યો, ઘુમાલીનો કાયમ માટે નાશ થશે. સિંધના રાજકુમાર બામણિયોજીએ ઘુમાલી પર આક્રમણ કર્યું અને 1316 અંતમાં તેનો કાયમ માટે નાશ કર્યો.
Youtube